Jak suszyć drewno, żeby nie pękało – poradnik

Samodzielne przygotowanie drewna konstrukcyjnego ma wiele zalet, a największą z nich są znacznie niższe koszty. Jeśli masz dostęp do świeżego drewna albo posiadasz własny las i miejsce do późniejszego składowania, pomysł jest wart rozważenia. Zarówno w przypadku planowania większej budowy, jak i hobbystycznego wykorzystania drewna np. do prac stolarskich czy na działce, samodzielnie przygotowany materiał pozwoli sporo zaoszczędzić. 

Takie drewno trzeba jednak odpowiednio przygotować – podpowiadamy, jak suszyć drewno, żeby nie pękało i było jak najlepszej jakości.

Zrozumienie procesu suszenia drewna

W zależności od przeznaczenia, drewno powinno charakteryzować się stosownymi parametrami i odpowiednią jakością. Najistotniejsza jest mechaniczna wytrzymałość, czyli odporność na obciążenia, wyginanie i ściskanie. Równie ważna jest trwałość, a więc podatność na czynniki niszczące, takie jak niskie i wysokie temperatury, wilgoć oraz szkodniki. Kluczowe znaczenie dla jakości drewna ma także proces jego suszenia.

Suszenie drewna to czynność, podczas której doprowadza się do usunięcia z niego większości zmagazynowanej wilgoci. W surowym, świeżo ściętym drewnie, zawartość wody to około 30-50%. Wszystko zależy od rodzaju drewna, a także pory jego ścinania. Drzewa magazynują mniej wody w zimie, poza sezonem wegetacyjnym, więc to najlepszy czas wyrębu. Kilkadziesiąt procent wody w surowym drewnie sprawia, że nie jest to materiał nadający się do natychmiastowego wykorzystania. Dlaczego? Ponieważ mokre drewno, schnąc w niekontrolowanych warunkach, jest podatne na uszkodzenia, wypaczanie i inwazję szkodników. 

W zależności od gatunku drewna i jego przyszłych zastosowań, przyjmuje się, że prawidłowa wilgotność to od kilku do kilkunastu procent (maksymalnie 20%). Tak wysuszona tarcica zyskuje odpowiednie cechy — jest twarda, ale też elastyczna i jednocześnie odporna na obciążenia. Sucha miazga drewniana będzie też trudniejsza do zasiedlenia przez szkodliwe owady i mikroorganizmy. Proces suszenia jest więc niezbędny, aby później można było z tego materiału bezpiecznie korzystać.

Wybór odpowiedniego drewna do suszenia

Do większości konstrukcji budowanych na prywatnych posesjach i działkach, zarówno nieco większych, np. wiat i garaży, jak i mniejszych, typu drewutnie, altany czy nawet meble ogrodowe, wystarczająco dobrze sprawdzą się gatunki iglaste. To ważne z ekonomicznego punktu widzenia. Jeśli budżet ma dla Ciebie znaczenie, nie ma konieczności inwestowania w dużo droższe — choć lepsze — drewno drzew liściastych.

Jednocześnie musisz mieć świadomość, że drewno przygotowywane samodzielnie, bez profesjonalnej wiedzy, warunków i narzędzi, nie będzie nadawało się do konstrukcji dużych i ciężkich, np. budowy domów. Dlaczego? Przede wszystkim trudne do określenia będą jego dokładne parametry. W przypadku drewna dostępnego w handlu określa się jego klasy, a te z kolei wskazuje norma prawna. Charakterystyki takie jak wytrzymałość, trwałość, elastyczność i gęstość zależą od określonej kategorii jakościowej. 

Jak wybrać dobre drewno do suszenia? Zwróć uwagę, na to, czy drzewo jest zdrowe oraz nie ma  widocznych uszkodzeń, ubytków i działalności szkodników. Wybieraj pnie proste, z równo rozłożonymi gałęziami. Nadmiar sęków, a także przekrzywienia i zwichrowania będą miały wpływ na wytrzymałość drewna, a w procesie suszenia mogą prowadzić do uszkodzeń. 

Drewno przed suszeniem należy pozbawić kory — jeśli tego nie zrobisz, mogą pojawić się szkodniki. Jeszcze surowe piłuje się na docelowe rozmiary, ponieważ przecieranie (cięcie po długości, na beli i deski) drewna suchego jest o wiele trudniejsze. Pocięty materiał ponownie trzeba ocenić. Po przetarciu może się okazać, że w środku widać ubytki, przebarwienia lub ogniska próchnienia. Tego rodzaju elementy nie nadają się do suszenia i należy je albo odciąć od zdrowego drewna, albo odrzucić w całości.

Metody suszenia drewna

Jak suszyć drewno? Najłatwiejszą metodą jest sezonowanie gona zewnątrz, wówczas proces wysychania przebiega naturalnie. Woda odparowuje z materiału powoli, dlatego poprawne suszenie na wolnym powietrzy powinno trwać nie mniej niż rok, a najlepiej półtorej lub dwa. 

Belki lub deski nie mogą leżeć pod gołym niebem, są wtedy narażone na deszcz czy nadmierne nasłonecznienie. W tym celu najlepiej umieścić je pod zadaszeniem jednocześnie zapewniając odpowiednią wentylację. Wystarczy prosta wiata lub budynek gospodarczy. Niewskazane jest przykrywanie świeżego drewna folią, bo wilgoć nie będzie uchodzić prawidłowo i materiał może butwieć.

Ważne jest też ułożenie desek. Jak szybko wysuszyć drewno? Na pewno nie poprzez kładzenie go bezpośrednio na ziemi czy posadzce. Zarówno od strony gruntu, jak i pomiędzy kolejne warstwy belek, należy wkładać odpowiednie przekładki, które zapewnią wentylację.

Drewno konstrukcyjne przygotowuje się w kontrolowanych warunkach, z zastosowaniem odpowiednich technologii. Pozwalają one przyspieszyć proces suszenia, a jednocześnie uzyskać oczekiwane parametry materiału. 

Popularną metodą jest suszenie w specjalnych komorach, gdzie na drewno oddziałują zwiększone temperatury i podgrzane powietrze. Woda paruje wówczas szybciej i czas sezonowania może być krótszy, a dzięki temu materiał szybciej trafia na rynek. 

Mniej popularna metoda to usuwanie wody z drewna przy pomocy specjalnych substancji chemicznych, które zajmują jej miejsce w strukturze materiału, wiążą i wypychają na zewnątrz. Spotyka się też suszenie przy pomocy bardzo gorącej pary wodnej, a nawet prądem elektrycznym.

Kontrola warunków suszenia

Samodzielne suszenie drewna daje mniejsze możliwości kontroli i regulowania procesu schnięcia. Jak suszyć drewno, żeby nie pękało? Przede wszystkim regularnie dokonuj przeglądów suszącego się materiału. 

Oznaką, że coś jest nie tak, będzie zmiana kształtu, koloru lub faktury drewna. Odkształcenia mogą wynikać z nadmiernego zawilgocenia, czyli złych warunków przechowywania, jak i zbyt szybkiego schnięcia, np. na skutek nasłonecznienia. Należy wtedy zadbać o lepsze zabezpieczenie. Zmiana koloru informuje najczęściej o procesach rozkładu drewna, za które w większości odpowiedzialne są szkodniki. Mogą to być albo szeroko pojęte korniki (tak naprawdę to grupa różnorodnych owadów) albo mikroorganizmy, takie jak glony lub grzyby. W tego rodzaju przypadkach koniecznie będzie dodatkowe chemiczne zabezpieczenie suszącego się drewna, np. poprzez oprysk odpowiednim środkiem biobójczym.

Szczególnej kontroli musi być poddawane drewno suszone przemysłowo, np. w komorach konwekcyjnych. Ze względu na działanie wysokich temperatur proces suszenia przebiega szybciej. Dlatego ważne jest, aby regularnie sprawdzać, czy materiał reaguje właściwie na podgrzewanie i szybką utratę wody. Drewno suszone w ten sposób może nadmiernie kurczyć się lub wypaczać. Jednak komory i suszarki dają duże możliwości w zakresie regulacji wszystkich parametrów, w tym temperatury.

Dalsza obróbka i zabezpieczenie suszonego drewna

Wysezonowane, suche drewno, po roku lub dwóch możesz zacząć wykorzystywać konstrukcyjnie. Nawet jeśli materiał nie będzie zużyty w całości od razu, warto pomyśleć nad jego wstępnym zabezpieczeniem. Z pomocą przychodzą tu odpowiednie preparaty, np. marki VIDARON. Impregnat do Drewna Gruntujący to środek, który doskonale chroni drewno przed czynnikami biologicznymi. Pomalowany nim materiał konstrukcyjny na długo zabezpieczysz przed grzybami i szkodnikami.

Co ważne, zabezpieczone impregnatem drewno  możesz później bez problemów malować farbami, lakierami czy lakierobejcami ozdobnymi. Wybór i dostępność tych preparatów jest naprawdę duża. Ciekawy efekt daje Impregnat Ochronno-Dekoracyjny Powłokotwórczy VIDARON. Jego główne zalety to twarda i odporna powłoka, która zabezpiecza przed uszkodzeniami mechanicznymi, jak i blaknięciem czy szkodnikami. Jest to jednocześnie preparat dający spore możliwości estetyczne — występuje w 14 kolorach i doskonale podkreśla piękno naturalnego drewna.

Warto pamiętać, że drewno przed malowaniem powinno zostać oheblowane. Natomiast po malowaniu, można przechowywać je z powodzeniem przez długie lata. 

Wiesz już, jak suszyć drewno i zabezpieczyć je na długie lata. Zapraszamy na stronę VIDARON.PL i życzymy wielu udanych konstrukcji i radosnego majsterkowania!