Heblowanie drewna – co musisz wiedzieć. O czym pamiętać? Poradnik

Do czego przydaje się umiejętność heblowania drewna? To pierwszy krok, aby samodzielnie, całkowicie od zera stworzyć drewniane konstrukcje jak ławka ogrodowa, domek, huśtawka, pojemnik na zioła, meble i inne elementy architektury. Elektryczne lub ręczne heblowanie drewna wyrównuje i wygładza jego powierzchnię, zmniejsza objętość, przygotowuje do dalszej obróbki i poprawia parametry, w tym odporność na ogień czy działanie pleśni i grzybów. 

Jak heblować drewno? Zajmują się tym profesjonalne zakłady stolarskie, ale z pomocą odpowiednich sprzętów możesz zrobić to samodzielnie. Doradzimy, jak się tym zająć krok po kroku.

Heblowanie drewna — podstawowe informacje i techniki

Zacznijmy od podstawowych informacji o obróbce drewna. Heblowanie to jeden z jej pierwszych etapów. Pozwala wygładzić drewniane elementy takie jak deski, kantówki, legary. Te o gładkich ścianach, pozbawionych drzazg i sęków, nazywa się deskami czy kantówkami struganymi. Czy jest różnica między struganiem a heblowaniem? Nie, to dwie różne nazwy na ten sam proces związany z obróbką drewna. Podczas heblowania struga się cienkie wiórki, stąd określenie struganie. 

Dlaczego drewniane elementy konstrukcyjne i budowlane się w ogóle struga? Heblowanie ma wiele zastosowań. Po pierwsze – jest powszechnie stosowane w przypadku drewna budowlanego i konstrukcyjnego, czyli tego, z którego powstają domy drewniane, konstrukcje dachów, ale też altany, pergole i inne elementy architektury drewnianej. 

Heblowanie (najczęściej czterostronne, czyli dotyczące wszystkich części kantówki czy deski) poprawia parametry drewna w zakresie odporności na pożar (ogień „ślizga się” po gładkiej, pozbawionej drzazg powierzchni) oraz na atak grzybów czy szkodników (mają trudności, aby na gładkim drewnie się „zakotwiczyć”). Poza tym poprawia estetykę konstrukcji oraz jej wytrzymałość. W ten sposób przygotowuje się też drewno na impregnację, która jest skuteczniejsza w przypadku gładkiego materiału. 

W przypadku takich elementów, jak drewniane części mebli, boazeria, deski elewacyjne czy tarasowe – heblowanie zwiększa bezpieczeństwo, ponieważ likwiduje drzazgi. Sprawia też, że widoczne drewno wygląda elegancko i nowocześnie. 

Kiedyś struganie odbywało się z pomocą ręcznego drewnianego struga do drewna, czyli hebla. Dziś tego rodzaju narzędzia można spotkać raczej w muzeach czy skansenach. Do ręcznego heblowania służy czasem (choć też już rzadko) hebel metalowy z możliwością blokowania ostrza z pomocą specjalnej dźwigni i śruby. Najczęściej jednak używa się ręcznego struga elektrycznego lub bardziej zaawansowanego urządzenia, jakim jest strugarka czy strugarkogrubościówka – połączenie hebla z grubościówką do obróbki dużych drewnianych elementów. 

Jak heblować drewno? Praktyczny poradnik krok po kroku 

Jeśli zamierzasz zacząć przygodę z heblowaniem drewna, Twój wybór powinien paść na hebel elektryczny lub na bardziej zaawansowaną strugarkę. 

Bardzo wydajnym urządzeniem, idealnym do domowego warsztatu jest strug elektryczny, np. akumulatorowy. Do jego używania potrzeba wprawy, ale ten rodzaj urządzenia sprawdzi się w zdecydowanej większości domowych zadań majsterkowicza, a sam sprzęt zajmuje mało miejsca. 

Hebel elektryczny ma zwykle prowadnicę równoległą do żłobienia, a także boczną. Można więc heblować pod kątem 45° czy frezować krawędzie. W sklepach z narzędziami znajdziesz bardzo szeroki wybór strugów elektrycznych. Jaki model wybrać? Zwróć uwagę na moc urządzenia. Powinno to być co najmniej 600 W, im więcej, tym lepiej. Drugi ważny parametr to prędkość obrotowa – minimalna to 1400 obrotów na minutę. Liczy się również szerokość i głębokość heblowania oraz dodatkowe funkcjonalności jak felcowanie, czyli wycinanie rowków w drewnie. Pozwalają one potem na łatwe połączenie drewnianych elementów. 

Nowoczesne strugi elektryczne mają również takie opcje jak np. odkurzacz na wióry, który pomaga zachować porządek podczas heblowania. Przyda się także zabezpieczenie przed przypadkowym włączeniem. Pracę ułatwi ergonomiczny uchwyt z antypoślizgową rączką. 

Strugi akumulatorowe są lekkie, przenośne i spokojnie wystarczą do pierwszych prób z majsterkowaniem i obróbką drewna. Jeśli potrzebujesz bardziej zaawansowanego urządzenia, wybierz strugarkę czy strugarkogrubościówkę. Zwróć uwagę na model z  wydajnym silnikiem i dużą powierzchnią blatu roboczego. Prędkość posuwu powinna wynosić 5-7 metrów na minutę. Do wyboru masz wiele rodzajów strugarek: wzdłużne i poprzeczne, a także dłutownice, które strugają, posuwając się w kierunku pionowym. Strugarki mechaniczne to podstawowe narzędzia pracy w każdym zakładzie stolarskim. 

Heblowanie drewna w domowych warunkach: porady i triki dla majsterkowiczów

Co warto wiedzieć o heblowaniu drewna w warunkach domowych? Sprawdź nasze wskazówki:

1. Zacznij pracę od przygotowania drewnianych elementów. Powinny być suche, pozbawione pozostałości po farbie czy żywicy. Tę ostatnią usuń z pomocą rozpuszczalnika, ponieważ może zaklejać noże w urządzeniu.
2. Jeśli używasz struga elektrycznego, dla bezpieczeństwa umieść drewniane elementy w imadle lub użyj zacisków stolarskich.
3. Pamiętaj, że heblowanie mokrego drewna jest niedozwolone. Drewno musi być odpowiednio wysuszone i wysezonowane.
4. Przed rozpoczęciem pracy sprawdź ustawienie urządzenia. Ostrza nie mogą wystawać poza stopę hebla. Trzeba również mocno zacisnąć klin. Właściwe ustawienie noża to takie, w którym podczas strugania wiórki nie przekraczają 1 mm grubości.
5. Hebluj zgodnie z kierunkiem włókien, z naciskiem na przód. Hebel powinieneś posuwać od siebie. Sęki wygładza się, stosując krótkie ruchy na skos, rozpoczynając od brzegu do środka. Jeśli jesteś praworęczny, połóż prawą dłoń na tylnej części urządzenia, a lewej ręki używaj do prowadzenia hebla przy jego nasadzie.
6. Kąt strugania zwykle wynosi od 25° do 40°.

Po struganiu niezbędne jest zabezpieczenie drewna, aby ochronić je przed wilgocią, zmiennymi warunkami atmosferycznymi, atakami szkodników, sinizną czy pleśnią. 

Jeśli drewniane elementy przeznaczone są na zewnątrz, pierwszym krokiem powinno być użycie Impregnatu Ochronnego do Drewna Gruntującego VIDARON. Ten środek głęboko wnika w drewno, impregnuje i wzmacnia je, co ochroni przed grzybami, sinizną i owadami. 

Drugi krok to nałożenie środka, który stworzy powłokę. Może to być np. Impregnat Ochronno-Dekoracyjny Powłokotwórczy VIDARON. To produkt, który uwydatnia piękno naturalnego drewna, impregnuje, wzmacnia i chroni je przed niszczącymi warunkami atmosferycznymi. Dodatkowo tworzy na powierzchni drewna ochronną powłokę odporną na siniznę, grzyby pleśniowe oraz glony. 

Jeśli drewno znajdzie zastosowanie wewnątrz pomieszczeń, odpowiedni środek to np. Lakier Akrylowy VIDARON. Lakier tworzy trwałą powłokę i nadaje drewnianym meblom czy innym elementom odporność na ścieranie, zarysowania, uszkodzenia mechaniczne oraz plamy z kawy, herbaty i keczupu.

Heblowanie drewna to pierwszy krok do samodzielnego wykonania drewnianych konstrukcji, mebli czy małej architektury ogrodowej. Jeśli masz w sobie smykałkę do majsterkowania, zachęcamy do rozpoczęcia przygody z obróbką drewna. Sprawdź ofertę środków do drewna VIDARON, które pomogą Ci zadbać o efekty Twojej pracy!