Czasami proste ulepszenia potrafią bardzo ułatwić i uprzyjemnić prace w ogrodzie. Przykładem są podwyższone grządki warzywne. Warto o nich pomyśleć, gdyż jest to tanie i łatwe w budowie rozwiązanie. Podpowiadamy, jak zabrać się za ich przygotowanie. O rady zapytaliśmy Jarosława Sacharczuka, właściciela firmy Ciesielnia Podlaska z Wasilkowa.
Z tego artykułu dowiesz się:
– Czym są podwyższone grządki?
– Grządki na podwyższeniu – przydatne materiały
– Jak zrobić podwyższone grządki krok po kroku?
Drewniane skrzynie w polskich ogrodach kojarzą się raczej z kompostownikiem – niesłusznie! W ostatnich latach uznanie zyskuje uprawa warzyw na tak zwanych podwyższanych grządkach. To rozwiązanie skuteczne i popularne w wielu krajach. Ma wiele zalet, a działkowcy i ogrodnicy, którzy zastąpili tradycyjne grządki tymi podwyższanymi, bardzo chwalą ten prosty pomysł.
Czym są podwyższone grządki warzywne?
Grządki na podwyższeniu to w podstawowej wersji drewniane skrzynie wypełnione ziemią. Zastępują tradycyjne grządki przygotowywane co wiosnę w poziomie gruntu i mają nad nimi liczne przewagi. Jakie? Przede wszystkim zapewniają porządek w ogrodzie. Możesz ustawić tyle skrzyń, na ile jest miejsce. W każdej da się zaplanować osobne uprawy. W ten sposób różne warzywa są odizolowane od siebie i nie ma problemu, że będą sobie wzajemnie przeszkadzać.
Grządki w skrzyniach lub na dodatkowych podwyższeniach oznaczają też mniej kopania i prac związanych z przygotowaniem ziemi. Klasyczny ogródek przekopuje się zazwyczaj w całości. Część przekopanego wcześniej gruntu później zmienia się w ścieżki, dojścia i odstępy, na których nic nie rośnie.
W przypadku skrzyń wystarczy przygotować wsypaną do nich ziemię. Za ich pomocą da się też zminimalizować problem chwastów. Skrzynie ograniczają ich wzrost, izolując warzywa od trawnika czy nieużywanych części ogrodu, łatwiej też wypielić te chwasty, które już się pojawią.
Grządki na podwyższeniu to również po prostu wygoda. Do rosnących wyżej warzyw nie trzeba się schylać. Łatwiejsze jest też utrzymanie porządku i czystości w ogrodzie. Skrzynie, potraktowane jak odrębne małe poletka, dają także dużą elastyczność upraw. W jednej można posiać warzywa, z których będziesz korzystać przez cały sezon, w innych zaś zmieniać uprawy w zależności od potrzeb.
Drewniane podwyższone grządki w ogrodzie warzywnym.
Grządki warzywne na podwyższeniu – przydatne materiały
Budowę podwyższonej grządki rozpocznij od zgromadzenia materiałów i odpowiednich narzędzi. W podstawowej wersji grządka jest dużą skrzynią wypełnioną ziemią. Buduje się je zazwyczaj z desek lub grubych listew, ale mogą być też różnego rodzaju płyty drewniane. Z powodzeniem można wykorzystać nawet stare sztachety, jeżeli nie są w złym stanie. Dodatkowo przydają się kawałki grubszego drewna, np. kantówki, którymi będzie można wzmocnić skrzynię.
Jeśli materiał będzie wymagał docięcia, potrzebna będzie piła. W przypadku budowy kilku grządek warto pomyśleć o pile elektrycznej lub ręcznej spalinowej pilarce, ponieważ piłowania jest wbrew pozorom sporo. Całość najlepiej połączyć za pomocą wkrętów lub gwoździ.
Podwyższone grządki dają możliwość uprawy wielu różnorodnych warzyw.
Jak zrobić podwyższone grządki warzywne krok po kroku?
Jak przygotować podwyższone grządki? Oto instrukcja Jarosława Sacharczuka, właściciela firmy Ciesielnia Podlaska z Wasilkowa.
Krok 1. Zaplanowanie wielkości skrzynek i docięcie drewna
Jakie wymiary są optymalne dla podwyższonej grządki? Podstawą jest wygoda korzystania i obsługi takiego warzywnika. Dlatego też należy przygotować go tak, aby wszędzie dało się wygodnie dosięgnąć ręką. Można przyjąć, że szerokość podwyższanej grządki nie powinna być większa niż 1-1,2 m. Długość skrzyni teoretycznie może być dowolna. Trzeba jednak pamiętać, że duże grządki będzie trudno omijać w czasie codziennych prac. Kwadrat zbliżony do wymiarów 1,2 x 1,2 m będzie więc optymalny.
Ważne jest zaplanowanie optymalnej wielkości skrzynek. Fot. Jarosław Sacharczuk Ciesielnia Podlaska.
Krok 2. Zaplanowanie miejsca na skrzynie
Jeżeli zamierzasz postawić w ogrodzie kilka skrzyń, pamiętaj o koszeniu! Warto zostawić pomiędzy grządkami odległość powyżej 50 cm, aby bez przeszkód przejechać kosiarką. Oczywiście problem nie wystąpi, jeśli ścieżki będą utwardzone kostką lub kamieniem. Odległość skrzyń od siebie ma też znaczenie przy późniejszym użytkowaniu – łatwiej pielęgnować i zrywać warzywa, a także podejść do każdej grządki z wężem do podlewania.
Krok 3. Impregnacja i malowanie drewnianych elementów skrzyni
Co robić dalej, kiedy deski są już docięte na wymiar? Zanim skręcisz ściany, zaimpregnuj i pomaluj poszczególne części podwyższanej grządki. Pamiętaj, że gotową skrzynię maluje się mniej wygodnie. Trzeba ją obracać, a któraś część zawsze będzie ustawiona na ziemi.
Docięte elementy ułóż na drewnianych żerdziach lub listwach, ściśle obok siebie. Tak utworzoną powierzchnię możesz pomalować nawet tzw. pędzlem ławkowcem, który pokrywa duże powierzchnie. Warto oczywiście zadbać o dobry preparat do ochrony drewna z gamy produktów Vidaron, który skutecznie wniknie w drewno i zabezpieczy je na długie lata.
Które produkty Vidaron wybrać? Pierwszy krok to zabezpieczenie drewna preparatem gruntującym np. Impregnatem Ochronnym do Drewna Gruntującym Vidaron. Ten głęboko penetrujący środek zapewnia pełną ochronę biologiczną drewna, chroniąc je przed sinizną, grzybami powodującymi rozkład drewna i owadami.
Kolejny etap impregnacji to zabezpieczenie skrzyń przed czynnikami atmosferycznymi (przede wszystkim przed wilgocią) przy pomocy odpowiedniego środka powłokotwórczego. Może to być np. Impregnat Ochronno-Dekoracyjny Ogrodowy, czyli produkt 3w1, który impregnuje i chroni drewno, a w dodatku nadaje mu kolor. Znajdziesz go w Vidaronie w szerokiej gamie naturalnych kolorów. Inne rozwiązanie to zastosowanie Lakierobejcy Ochronno-Dekoracyjnej Super Wydajnej Vidaron. Skutecznie zabezpieczy ona drewno przed słońcem, wilgocią, śniegiem i mrozem, dając jednocześnie trwały efekt dekoracyjny. Dzięki żelowej konsystencji nie spływa po pionowych powierzchniach i nie kapie – malowanie podwyższonych skrzynek będzie więc bardzo łatwe. Miłośnikom ekologii polecamy z kolei w 100% naturalny produkt, jakim jest Pokost Lniany. Chroni on przed wilgocią, głęboko wnika do drewna i wzmacnia jego strukturę, a dodatkowo uwydatnia piękno tego naturalnego materiału.
Krok 4. Skręcanie drewnianych skrzynek
Pomalowane i zaimpregnowane elementy można skręcać – najpierw należy zrobić pojedyncze ściany, a później łączyć je w skrzynię. Ściany powinny mieć wysokość minimum 30-40 cm, jeśli ma to być faktycznie podwyższona grządka. Mogą być oczywiście wyższe, nawet do 50 cm. Deski układa się obok siebie i łączy odcinkami kantówki. Na każdym łączeniu, najlepiej co 50 cm, warto dać po dwa wkręty – wówczas konstrukcja będzie stabilniejsza. Gotowe ściany, także za pomocą grubszych drewnianych kantówek postawianych w rogach, skręca się w gotową skrzynię. Przy większej szerokości (np. 150 cm) warto wstawić poprzeczkę, która wzmocni konstrukcję skrzyni.
Skręcanie drewnianych skrzynek. Fot. Jarosław Sacharczuk Ciesielnia Podlaska.
Krok 5. Izolacja skrzyni od wilgoci
Dodatkową kwestią, którą warto wziąć pod uwagę przy wykonywaniu podwyższonej grządki jest izolacja. Izolowanie skrzyni do uprawy warzyw polega zazwyczaj na tym, że od wewnątrz obija się ją folią. Trzeba pamiętać, że grządki będą regularnie podlewane, a ziemia w środku prawie cały czas wilgotna. Nie są to szczególnie komfortowe warunki dla drewna. Dodatkowa warstwa folii pozwoli zminimalizować kontakt z wodą.
Izolację foliową można wykonać zanim jeszcze złoży się ściany grządki w całość albo już na gotowej i wcześniej pomalowanej skrzyni. Folia powinna pokryć całą powierzchnię ścian od środka. Najwygodniej przybić ją takerem. Można też wykorzystać małe gwoździe lub wkręty.
I tutaj mała podpowiedź – dobrze jest wykorzystać na tyle szerokie kawałki folii, aby od dołu ściany dało się z niej zrobić tzw. zakładkę. Po co? Grządkę stawia się zazwyczaj bezpośrednio na ziemi. Później dookoła może rosnąć trawa, co spowoduje, że dolna część skrzyni będzie narażona na podsiąkanie wilgoci od spodu. Podwinięcie folii zabezpieczy przed tym niepożądanym zjawiskiem.
Krok 6. Czas na ustawienie grządki i wypełnienie jej ziemią
W wersji podstawowej po prostu stawia się skrzynię na wyrównanym terenie. Niektórzy pod spód dają metalową siatkę o dość gęstych oczkach – powstrzymuje ona krety i inne szkodniki. Dobrym rozwiązaniem jest też tektura lub włóknina – zabezpiecza grządkę przed przerastaniem od spodu trawą i chwastami, a przepuszcza wodę i z czasem się rozkłada.
Warto zadbać o dobrą, żyzną ziemię bez zanieczyszczeń i nasion chwastów. Wykonując podwyższone grządki, warstwy można utworzyć m.in. z kompostu lub świeżo ściętej trawy na dno – wówczas procesy biologicznego rozkładu dodatkowo delikatnie podgrzewają grządkę. Skrzynie mają jeszcze jedną zaletę – skład i jakość gleby można w nich różnicować w zależności od potrzeb sadzonych roślin.
Najważniejsze zadanie przy konstrukcji drewnianych skrzynek na warzywa to zabezpieczenie ich przed czynnikami atmosferycznymi i wodą – niezbędne będą preparaty Vidaron. Fot. Jarosław Sacharczuk Ciesielnia Podlaska.
Jak zrobić podwyższone grządki z palet?
W ostatnich latach popularnym budulcem różnego rodzaju konstrukcji ogrodowych stały się palety. Internet pełen jest pomysłów i poradników, jak zrobić z nich np. meble czy pergole. O ich popularności decyduje łatwa dostępność i niska cena. Oczywiście palety znajdą też zastosowanie przy budowie podwyższanych grządek. Jak zrobić podwyższone grządki z palet?
Trzeba zacząć od tego, że w przypadku grządek paleta będzie raczej źródłem materiału niż elementem konstrukcyjnym. To znaczy, że niestety trzeba rozebrać ją i odzyskać deski. Z desek oczywiście zbuduje się ściany, natomiast grubsze elementy można pociąć i wykorzystać do wzmocnienia skrzyni.
Kompletne palety mogą okazać się niezastąpione jako wsparcie dla całej konstrukcji. Paletę warto umieścić pod grządką – będzie ona wówczas wyżej i łatwiej dostępna. Jeżeli ustawi się kilka palet jedna na drugiej, grządkę można podnieść w zasadzie na dowolną wysokość. Dzięki temu zapewnisz sobie komfortowe warunki pracy w ogrodzie warzywnym.
Podsumowując temat, jak zrobić podwyższane grządki z palet – przede wszystkim nastaw się na sporo pracy przy rozbieraniu ich na czynniki pierwsze, deska po desce. Poza tym warto pamiętać, że są najczęściej wykonane z drewna sosnowego, które w warunkach ogrodowych i przy stałym kontakcie z wodą może się łatwo zużywać.
Oczywiście jest na to sposób – odpowiednie przygotowanie, a później regularne konserwowanie preparatami Vidaron, które mogą znacząco przedłużyć żywotność drewna. Jeżeli jednak do wyboru będziesz mieć porządne drewniane deski lub paletę, lepsze będą deski. Mniej się napracujesz, a grządka będzie trwalsza i bardziej estetyczna.
Podwyższane grządki można też zrobić z drewna odzyskanego z palet.
Podwyższone grządki – wiesz już, jak je wykonać!
Wykonanie i ustawienie w ogrodzie podwyższonych grządek daje świetne efekty. Drewniane skrzynki porządkują przestrzeń i estetycznie wyglądają. Uprawy są na swoim miejscu, łatwo je pielęgnować, nie ma też problemu zarastania ogrodu przez trawę lub chwasty. Warto skorzystać z tej prostej innowacji. Daj nam koniecznie znać o swoich doświadczeniach z budową i impregnacją podwyższonych grządek!
